ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ

Ο ρόλος της ελιάς στο περιβάλλον, στην ιστορία και στη ζωή της περιοχής Βασιλακίου

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗ ΚΑΙ ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ:

Μαθητές του Γυμνασίου Βασιλακίου που συμμετείχαν.

Το θέμα του προγράμματος έχει μεγάλη εκπαιδευτική αξία, γιατί παρέχει στους μαθητές τη γνώση για τις πολλαπλές αξίες της ελιάς και φυσικά των προϊόντων της για την προσφορά τους στην διατροφή αλλά και γενικά στον άνθρωπο όπως και τα μειονεκτήματά τους

Η ελιά φυτρώνει συχνά στην περιοχή, τα προϊόντα της εμφανίζονται ποικιλότροπα και ποικιλόμορφα .

Ανήκει στο άμεσο περιβάλλον των μαθητών και είναι άμεση η προσέγγιση του θέματος.

Υπάρχει εύκολη πρόσβαση στα λιοστάσια, λιοτρίβια, και εργοστάσια παραγωγής και επεξεργασίας των καρπών της και στις πηγές πληροφόρησης.

Δίνεται η ευκαιρία για βιωματική προσέγγιση.

Το θέμα είναι άμεσα συνδεδεμένο με την ζωή μας. Ο τρόπος χρήσης των προϊόντων της έχει άμεση σχέση με την υγεία μας και το περιβάλλον.

Τα καμένα δάση μας τον τελευταίο αιώνα αναπληρώνονται με τις ελιές.

Τα προϊόντα της είναι απαραίτητα στην διατροφή των παιδιών ενώ τα ίδια είναι ευαίσθητα σε αυτά και στα ελαιόδενδρα

Ανταποκρίνεται στα ενδιαφέροντα και στις εμπειρίες τους.

Προωθεί την σύνδεση του σχολείου με την τοπική κοινωνία.

Το πρόβλημα των φυτοφαρμάκων που επηρεάζει τόσο τα ίδια τα δένδρα όσο και τους καλλιεργητές άμεσα αλλά και έμμεσα μέσω των προϊόντων τους.

Θα ανακαλύψουν και θα προτείνουν τρόπους ώστε να αξιοποιηθεί η ίδια και τα προϊόντα τους αλλά και να βελτιωθεί η καλλιέργειά τους.

ΤΡΟΠΟΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΘΕΜΑΤΟΣ

Οι μαθητές, αφού μελέτησαν τον κατάλογο των περιβαλλοντικών θεμάτων, συζήτησαν μεταξύ τους και με τους καθηγητές τους και πρότειναν δύο θέματα. Έγινε ψηφοφορία και επέλεξαν το θέμα που αφορά την ελιά , επειδή θα μπορούσαν να το επεξεργασθούν καλύτερα, όχι μόνο σε θεωρητική βάση, αλλά και η επίσκεψη σε λιοστάσια, ελαιοτριβεία, εργοστάσια και γραφεία είναι πολύ εύκολη.

Συνοπτική περιγραφή ΘΕΜΑΤΟΣ προγράμματος

Οι μαθητές επεξεργάζονται το θέμα σε ενότητες:

2. Η ιστορία της ελιάς στην περιοχή Βασιλακίου.

3. Σε ποιες περιοχές και σε ποιες χώρες καλλιεργείται περισσότερο η ελιά.

5. Η αξία της ελιάς στους διάφορους τομείς δραστηριοτήτων των ανθρώπων της περιοχής.

6. Πως φτάνουν τα προϊόντα της ελιάς στα σπίτια πως τα αξιοποιούμε και πώς τα εκμεταλλευόμαστε.

7. Ιστορική αναδρομή της χρήσης, των εργοστασίων και γενικότερα της εκμετάλλευσης των προϊόντων της.

8. Η κατανάλωση του λαδιού και των προϊόντων της ελιάς.

9. Ασθένειες και άλλα αίτια που προκαλούν την μείωση των ελιών και των προϊόντων της.

10.Ποιότητα του λαδιού και των άλλων προϊόντων της ελιάς και μολύνσεις αυτών.

12. Έλλειψη της ελιάς και των προϊόντων της. Πως μπορεί να συμβεί. Ποιες οι επιδράσεις στη ζωή μας.

14. Προτάσεις για την αξιοποίηση της ελιάς και των προϊόντων της.

15.Προβλήματα από τα ανθρώπινα λάθη (πυρκαγιές) και ο ρόλος της ελιάς στην αναδάσωση και γενικότερα στο περιβάλλον.

16. Η ελιά ως σύμβολο στην ειρήνη στους αγώνες και γενικότερα στην ιστορία.

17. Ιστορική αναδρομή της ελιάς στην περιοχή μας.

Γνωστικοί Βασικός στόχος του προγράμματος είναι η διεπιστημονική προσέγγιση του θέματος από πολλές οπτικές γωνίες και επιστημονικές απόψεις, με τη βοήθεια της Φυσικής, της Χημείας, της βιολογίας, της ιστορίας, της Γεωγραφίας, της οικονομίας κ.α. Επιδιώκεται:

1. Να μελετήσουν τις ιδιότητες και τη σύσταση του λαδιού και των άλλων προϊόντων της ελιάς.

2. Να γνωρίζουν πότε το δένδρο και τα προϊόντα της είναι καλά.

3. Να κατανοήσουν τη σημασία τους και το ρόλο τους στη ζωή μας.

4. Να ελέγχουν την ποιότητα του λαδιού και των προϊόντων της με μετρήσεις φυσικοχημικών παραμέτρων και χρήση βιοδεικτών.

5. Να εξοικειωθούν με έννοιες, όργανα μετρήσεων και συσκευές (θερμόμετρα, μεγεθυντικούς φακούς, μικροσκόπια κ.λ.π.)

6. Να αναγνωρίσουν την αναγκαιότητα της συνετής χρήσης της ελιάς και των προϊόντων της.

7. Να αντιληφθούν οι μαθητές ότι η γνώση δεν κατακτείται μόνο μέσα στο σχολείο, αλλά ότι είναι διάχυτη γύρω μας στη φύση, αρκεί να ανακαλύπτεται από μια άλλη οπτική γωνία, από μια πλευρά έρευνας και εμβάθυνσης. Το ίδιο το περιβάλλον αποτελεί δεξαμενή πληροφοριών, που για τις ανάγκες του προγράμματος, καλούνται να αποκρυπτογραφήσουν και να πλουτίσουν τη γνώση τους.

8. Να γνωρίσουν το σύστημα φύτεμα χρήση και το τέλος της ελιάς και των προϊόντων της, να μελετήσουν άμεσα (μετρήσεις) η έμμεσα (ερωτηματολόγιο), να αναζητήσουν τις αιτίες των προβλημάτων και τις συνέπειές τους, να έλθουν σε επαφή με βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες, να συλλέξουν πληροφορίες μέσω INTERNET, ώστε να αποκτήσουν μια σφαιρική αντίληψη του θέματος.

9. Να διευρύνουν τους πνευματικούς τους ορίζοντες να αναπτύξουν τον κριτικό στοχασμό, να αποκτήσουν αναλυτική και συνθετική διαδικασία σκέψης, πνευματική εγρήγορση, καλλιέργεια πολύπλευρων ενδιαφερόντων.

Να κατανοήσουν τις αιτίες γέννησης των περιβαλλοντικών και κοινωνικών προβλημάτων.

11. Να προσφύγουν σε ειδικούς για την αναζήτηση των απαραίτητων επιστημονικών γνώσεων, αλλά και σε απλούς πολίτες για την εμπειρική γνώση.

12. Οι γνώσεις που αντλούν, να αποτελούν κίνητρα για συνειδητή ενεργοποίηση και υπεύθυνη προσωπική στάση στην καθημερινή υποβάθμιση του περιβάλλοντος.

13. Να ανατρέψουν το <<μαθαίνω και δέχομαι>> και να το αντικαταστήσουν με το <<κατανοώ για να δράσω>>

14. Να εξοικειωθούν στη χρήση της νέας τεχνολογίας, με την εξοικείωσή τους με τον Η/Υ, την παραγωγή CD-R, την εκτύπωση κειμένων κ.λ.π.

15. Να κατανοήσουν οι μαθητές την ένταση του προβλήματος της αλόγιστης χρήσης της ελιάς και της κακής χρήσης των προϊόντων της ελιάς.

16. Να μάθουν ότι η αλόγιστη χρήση των φυτοφαρμάκων δεν είναι μόνο οικονομικό πρόβλημα αλλά τεράστια οικολογική βλάβη και πολλά προβλήματα στην υγεία μας.

Συναισθηματικοί Να αντιληφθούν ότι ελιά και τα προϊόντα της είναι απαραίτητα για τον άνθρωπο και πρέπει να τα προστατεύουν.

- Να συνειδητοποιήσουν ότι η προστασία και διατήρηση της περιβαλλοντικής ισορροπίας καθώς και η ορθολογική χρήση της ελιάς και των προϊόντων της δεν εξαρτάται από νόμους, κράτος και ειδικούς αλλά από ατομική δράση και στάση ζωής κάθε ατόμου χωριστά.

- Να δοθεί η ευκαιρία στα παιδιά να ανακαλύπτουν ότι η συλλογική εργασία και δράση φέρνει πιο γρήγορα τα επιθυμητά αποτελέσματα.

- Να αποκτήσουν την εμπειρία της συλλογής πληροφοριών μεθοδικά.

- Να έλθουν σε επαφή με άτομα ηλικιακά και κοινωνικά διαφορετικά από αυτά και να μπορέσουν να πάρουν μέσω συνεντεύξεων τις κατάλληλες πληροφορίες για την εξαγωγή συμπερασμάτων που θα έχουν προέλθει από το σπέρμα της εμπειρίας.

- Να μπορούν να συνεργάζονται με διαφορετικές και να δέχονται αυτή τη διαφορετικότητα των συμμαθητών τους.

- Ν μπορέσουν να οργανωθούν σε ομάδες που θα είναι μικρογραφία της κοινωνίας.

- Να αφήσουν να ξεδιπλωθεί το ταλέντο τους και να εκφραστούν όπως ο καθένας μπορεί, διατυπώνοντας προτάσεις για την οικονομική διαχείριση της ελιάς και των προϊόντων της.

- Ευαισθητοποίηση των παιδιών, και μέσω αυτών, των γονιών τους και γενικότερα της τοπικής κοινωνίας σε προβλήματα περιβαλλοντικά. Τέλος, η συμμετοχή των μαθητών στο πρόγραμμα τους προσφέρει τη χαρά της δημιουργικής έκφρασης και την ικανότητα να αισθάνονται και να απολαμβάνουν την ομορφιά.

Επειδή η υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος είναι αποτέλεσμα της λανθασμένης συμπεριφοράς του ανθρώπου απέναντι σε αυτό και σύμπτωμα της βαθιάς κρίσης αξιών που πλήττει την ανθρώπινη κοινωνία, στόχος του προγράμματος είναι:

- Συνειδητοποίηση ότι οι άνθρωποι έρχονται στον πλανήτη γη μόνο για λίγο. Είναι προσωρινοί ενοικιαστές και πρέπει να παραδώσουν στους επόμενους ενοικιαστές τη γη όπως ακριβώς την παρέλαβαν, αν όχι καλύτερη.

- Αναθεώρηση του συστήματος των σημερινών αξιών και υιοθέτηση νέων στάσεων ζωής, διαμόρφωση ηθικού κώδικα συμπεριφοράς προς το περιβάλλον τον οποίο να διαχύσουν προς την υπόλοιπη κοινωνία.

- Υιοθέτηση νέων στάσεων ζωής των νέων παιδιών, απόκτηση κοινωνικών αξιών, διαμόρφωση ήθους και κώδικα συμπεριφοράς προς το περιβάλλον, με άξονα τη φροντίδα και την προστασία και τη φροντίδα και την προστασία του.

- Συνειδητοποίησης της δικής τους ευθύνης, ώστε να αναπτύξουν πνεύμα εθελοντισμού.

- Ανάληψη δράσης και όχι μοιρολατρική παρατήρηση των περιβαλλοντικών προβλημάτων.

- Να συνειδητοποιήσουν οι νέοι ότι οι όποιες προτάσεις και λύσεις για τα προβλήματα της κοινωνίας θα προέλθουν από τις νέες γενιές με τους ανοιχτούς πνευματικούς ορίζοντες.

- Να καταργηθούν τα στεγανά σχολείου – κοινωνίας (όποια υπάρχουν ακόμη) και να πορευθούν μαζί όλες οι κοινωνικές ομάδες σαν ένα άτομο προς την πραγμάτωση των στόχων και των επιδιώξεών τους.

- Να αποκτήσουν οικολογική συνείδηση την οποία να μεταφέρουν προς το σπίτι τους και στην συνέχεια σε όλη την κοινωνία.

- Άνοιγμα του σχολείου στη ζωή, μέσα από τη διαδικασία της αλληλεπίδρασης σχολείου και κοινωνίας. (Δίνεται η δυνατότητα στα παιδιά να απεγκλωβιστούν από τους τέσσερις τοίχους της κατευθυνόμενης διδασκαλίας και να μετάσχουν ενεργά στα κοινωνικά δρώμενα. Να έλθουν σε επαφή με ειδικούς επιστήμονες , με εμπειρογνώμονες, με κοινωνικούς φορείς και με τις αρχές).

- Επαναπροσδιορισμός των σχέσεων Οικονομίας – Οικολογίας – Κοινωνίας.

- Ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων, αποκατάσταση της ισορροπίας του περιβάλλοντος, προσπάθεια για αειφόρο ανάπτυξη.

- Αναβάθμιση της ποιότητας ζωής και των ανθρωπίνων σχέσεων.

- Διαμόρφωση περιβαλλοντικά υπεύθυνων πολιτών, με οικολογικό ήθος και συνείδηση, με γνωστικό υπόβαθρο, με ευαισθησία, με ενεργητικές πρωτοβουλίες και δράση, που θα αποτελούν την πλέον ελπιδοφόρα επένδυση για ένα καλύτερο, περιβαλλοντικά, μέλλον.

- Δίνεται η ευκαιρία στους μαθητές να εργαστούν συλλογικά, να αναπτύξουν την αμοιβαιότητα, τη συνεργασία, τον αλληλοσεβασμό, να μάθουν να δέχονται τη διαφορετικότητα του άλλου, την αλήθεια της άλλης άποψης, να συναποφασίζουν και να συμπράττουν.

Ενίσχυση του πνεύματος συνεργασίας και ομαδικότητας.

ΤΟΠΙΚΗ – ΕΘΝΙΚΗ – ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ

ΤΟΠΙΚΗ: Είναι ο βασικότερος πόρος της περιοχής, απασχόλησης, και συλλογής των προϊόντων της περιοχής.

ΕΘΝΙΚΗ: Οι νέοι θα γίνουν φορείς οικολογικών ιδεών και συμπεριφορών, αφού θα προσπαθήσουν να πείσουν ότι η οικονομία στον τρόπο κατανάλωσης αλλά και η αποφυγή παραγόντων ρύπανσης τους (περιορισμός της χρήσης φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων, απόρριψη λυμάτων οπουδήποτε) δεν σημαίνει μόνο προφύλαξη της ελιάς και των προϊόντων της αλλά και συμβολή στην προσπάθεια ώστε όλοι οι Έλληνες να αποκτήσουν οικολογική συνείδηση.

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ: Ο πλανήτης μας είναι ένα κλειστό σύστημα, του οποίου η θαυμαστή ισορροπία και αρμονία έχει θυσιαστεί στο βωμό μιας αλόγιστης χρήσης των φυσικών πόρων και μιας παράλογης και καταστροφικής βιομηχανικής ανάπτυξης.

Το φυσικό περιβάλλον σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο είναι βαρύτατα τραυματισμένο από την αλόγιστη δραστηριότητά μας.

Το αντικείμενο λοιπόν του προγράμματος, πέρα από την τοπική διάσταση, έχει εθνική και παγκόσμια, αφού δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές και μέσω αυτών σε όλους τους πολίτες τους πολίτες, να ανακαλύψουν τα οφέλη της ελιάς και των προϊόντων της, να καταγράψουν τους κινδύνους που απειλούν την εκμεταλλεύσιμη ποσότητά του αλλά και την ποιότητά του, να κατανοήσουν την αλληλεξάρτηση ανάμεσα στους λαούς, στους πολιτισμούς και το βίο-φυσικό τους περιβάλλον, ώστε να παρέμβουν και να δραστηριοποιηθούν για την επίλυση των προβλημάτων, τόσο σε τοπικό, όσο και σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο (συνεργαζόμενοι με σχολεία ή φορείς).

Η ενεργός συμμετοχή των νέων σε παγκόσμια προβλήματα θα τους εφοδιάσει με την δύναμη και το κουράγιο να συνεχίσουν τον αγώνα τους σε όλα τα πεδία των παγκόσμιων δραστηριοτήτων, αλλά και θα τους πείσουν ότι ο καθένας μπορεί να αγωνιστεί από οποιοδήποτε μετερίζι, και να βάλει ένα μικρό λιθαράκι στην υπόθεση της παγκόσμιας οικονομίας, μα πιο πολύ στη σωτηρία του πολύπαθου πλανήτη μας.

Δ6. ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ (ΦΥΣΙΚΑ Ή ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ)
Δ61. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗ	Δ62. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ
1. Κ.Π.Ε. Κάλαμάτας	Παροχή πληροφοριακού Υλικού, Επίσκεψη
2. Αντώνης Γούναρης, ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ Π.Ε. Ηλείας	Στήρηξη, Παροχή πληροφοριακού Υλικού, Επίσκεψη
3. Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Ηλείας – Ολυμπίας.	Ξενάγηση των μαθητών και ενημέρωση του τρόπου λειτουργίας, Επίσκεψη.
4. Αγροτικός Συνεταιρισμός Βασιλακίου 5. Δημοτικό Διαμέρισμα Βασιλακίου 6.Βιβλιοθήκη Βασιλακίου 7. Τσάκωνας Αναστάσιος Γεωπόνος	Επίδειξη, Ενημέρωση, Επίσκεψη . Επίσκεψη, Ενημέρωση, συνεργασία. Παροχή Βιβλίων, Επίδειξη, συνεργασία, Επισκέψεις. Παροχή πληροφοριών και μαθημάτων για την ελιά και την ιστορία της στην περιοχή, ενημερώσεις, διαλέξεις.
Μαραγκός Νικόλαος για το εργοστάσιο ΕΛΑΙΟΥΡΓΙΚΗ Α.Ε. Διονύσιος Μαντάς ιδιοκτήτης ελαιοτριβείου Ανδρέας Στάμος ιδιοκτήτης ελαιοτριβείου	Επίσκεψη, Ενημέρωση, επίδειξη. Επίσκεψη, Ενημέρωση, επίδειξη. Επίσκεψη, Ενημέρωση, επίδειξη.

οι μαθητές ενώ εκτελούν ένα παιγνίδι μαθήματος στο Κ. Π. Ε. Καλαμάτας

Στο εργοστάσιο ‘ΕΛΑΙΟΥΡΓΙΚΗ’ μας καλωσόρισε ο κύριος Γ. Πολυχρονίδης ο οποίος μεταξύ άλλων μας είπε: Το εργοστάσιο επεξεργάζεται τα υπολείμματα των ελαιοτριβείων (ελαιοπυρήνες) και παράγει πυρηνόξυλο και πυρηνέλαιο.

Από το πυρηνέλαιο κατόπιν επεξεργασίας (ραφηναρία) παράγεται το πυρηνέλαιο σαν σπορέλαιο το οποίο είναι τρόφιμο και τα υπολείμματα του τα χρησιμοποιούν για λάδια λίπανσης και σαπούνια.

Στο εργοστάσιο ΕΛΑΙΟΥΡΓΙΚΗ Α.Ε., στην δεύτερη φωτογραφία φαίνεται το προϊόν της ελιάς πυρηνόξυλο έτοιμο για εξαγωγή και χρήση.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΝΤΟΣ ‘Η ΕΚΤΟΣ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΚΠ. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΤΩΝ ΠΡΟΑΝΑΦΕΡΘΕΝΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ

Θα δημιουργηθεί CD με όλο το υλικό της έρευνας των μαθητών

Εκτός του σχολείουΘα γίνουν μετρήσεις στην ποιότητα των προϊόντων της ελιάς

Θα γίνουν μετρήσεις στην περιεκτικότητα φαρμάκων στα προϊόντα της ελιάς.

Θα γίνουν επισκέψεις σε αγρούς με ελιές, σε εργοστάσια και στους συνεταιρισμούς. Ταυτόχρονα θα δούμε τον τρόπο εκμετάλλευσης των περιττών πραγμάτων η την καταστροφή τους

Θα πάρουν συνεντεύξεις από κατοίκους αγροτικών περιοχών.

Θα συνεργαστούν με ην τοπική κοινωνία για μία αμφίδρομη διακίνηση πληροφοριών αλλά και δραστηριοτήτων (π.χ. ημερήσιος τύπος, ραδιόφωνο, τηλεόραση).

Θα πραγματοποιηθεί ημερίδα – παρουσίαση όλων των δεδομένων και συμπερασμάτων τους.

Επίσκεψη στο χημείο – εργαστήριο ανάλυσης των προϊόντων της ελιάς.

Σε σχετικές ερωτήσεις που έκαναν τα παιδιά στον γιατρό μας απάντησε:

Οι θεραπευτικές ιδιότητες του ελαιολάδου ήταν γνωστές από την αρχαιότητα. Στα κείμενα του Ιπποκράτη αναφέρονται διάφορες χρήσεις. Οι θεραπείες με επαλείψεις του σώματος και καταπλάσματα στις πληγές ή με παρασκευάσματα που έπιναν οι ασθενείς, ήταν κοινή πρακτική. Το ελαιόλαδο ακόμη και σήμερα θεωρείται: α)άριστο καθαρτικό, β)αντίδοτο σε δηλητηριάσεις και γ) ως αλοιφή βάλσαμο για να γλυκαίνει τους πόνους και να επουλώνει τις πληγές. Σε πολλά μέρη στην Ελλάδα χρησιμοποιούν επιδέσμους με ελαιόλαδο για το στραμπούληγμα. Η επάλειψη ανακουφίζει: Α) από τα εγκαύματα. Β) τα τσιμπήματα των εντόμων. Γ) τις δερματοπάθειες.

Μια κουταλιά λάδι το πρωί θεωρείται ότι θεραπεύει παθήσεις του στομαχιού και της χολής. Πολλοί πιστεύουν ότι είναι ένα αντίδοτο για κάποιο μεθυσμένο. Με το λάδι βγαίνουν εύκολα: α) τα αγκάθια από τα φυτά και β) τα αγκάθια από τους αχινούς.

Ακόμη για λόγους καθαριότητας και υγιεινής γινόταν επαλείψεις του σώματος και όπως και του τριχωτού της κεφαλής ως μέσο πρόληψης για την τριχόπτωση. Η πόση του ελαιολάδου θεωρείται ότι θεραπεύει παθήσεις του στομάχου και της χολής. Επίσης πολλοί πιστεύουν πως είναι πως είναι το αντίδοτο μετά από ένα γερό μεθύσι! Ακόμη θεωρείται άριστο καθαρτικό, αντίδοτο σε δηλητηριάσεις και ως αλοιφή μειώνει τους πόνους και επουλώνει τις πληγές.

Η χρήση του ελαιόλαδου για λόγους καλλωπισμού ήταν διαδεδομένη στην αρχαιότητα, οι γυναίκες άλειφαν το σώμα τους και τα μαλλιά τους καθώς και τα νύχια τους. Περαιτέρω το πράσινο ή το λευκό σαπούνι που είναι φτιαγμένο από λάδι ελιάς είναι ένα αγνό καλλυντικό, για το πρόσωπο, το σώμα και τα μαλλιά. Ακόμη και τώρα, οι βιομηχανίες απορρυπαντικών διαθέτουν τέτοιο σαπούνι, τριμμένο, για να πλένονται τα ρουχαλάκια των μωρών, γιατί δεν προκαλεί δερματοπάθειες και εκζέματα. Επιπροσθέτως μια ιδιότητα του ελαιολάδου κατά τη λαϊκή αντίληψη είναι η αφροδισιακή ικανότητα που του αποδίδεται, δηλαδή θεωρείται ότι δίνει δύναμη και ερωτικό σφρίγος στους εραστές, «φάε λάδι και έλα βράδυ» λέει το πασίγνωστο γνωμικό.

Η περιεκτικότητα του ελαιολάδου ανά 100gr είναι:

1- Πολλά κεκορεσμένα λιπαρά οξέα περιέχονται στο κρέας και το λίπος του, το πλήρες γάλα, το βούτυρο, και γενικότερα στα γαλακτοκομικά προϊόντα.

2- Πολλά ακόρεστα λιπαρά οξέα περιέχονται σε έλαια φυτικής προέλευσης και στα ψάρια.

3- Μεγάλες ποσότητες πολυακορέστων λιπαρών οξέων περιέχονται στα διάφορα σπορέλαια, όπως ηλιέλαιο, σογιέλαιο, βαμβακέλαιο, αραβοσιτέλαιο, κ.λ.π.

4- Η μεγαλύτερη ποσότητα μονοακόρεστων λιπαρών οξέων περιέχεται στο ελαιόλαδο.

Το ελαιόλαδο με τη μεγάλη ποσότητα μονοακόρεστων λιπαρών οξέων αυξάνει στο αίμα την καλή χοληστερόλη (HDL) και μειώνει την κακή χοληστερόλη (LDL). Σαν αποτέλεσμα οι αρτηρίες της καρδιάς και όλου του σώματος παραμένουν καθαρές και βατές χωρίς αθηρωματικές πλάκες οι οποίες ιδίως στην καρδιά προκαλούν στηθάγχη και έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Η χρήση του ελαιόλαδου – που περιέχει πολλά μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και βιταμίνη Ε που είναι ένα βασικό αντιοξειδωτικό – προστατεύει τα κύτταρα από οξειδώσεις και φθορές που μπορεί να οδηγήσουν σε καρκινογένεση. Ακόμη επιβραδύνει την έλευση των γηρατειών.

Το ελαιόλαδο όταν χρησιμοποιείται σε καθημερινή βάση βοηθά στη μείωση των επιπέδων των λιπιδίων και ρυθμίζει το σάκχαρο στο αίμα. Επίσης μειώνει το αίσθημα της πείνας αφού παραμένει στο στομάχι περισσότερη ώρα από τα άλλα είδη λιπών.

Το ελαιόλαδο βοηθά στην εξισορρόπηση των εκκρίσεων των γαστρικών υγρών, προλαμβάνει τις χολολιθιάσεις και συμβάλει θετικά στις λειτουργίες του πεπτικού συστήματος. Ακόμη προστατεύει το στομάχι στη πρόληψη ή θεραπεία του έλκους.

Με τις βιταμίνες που περιέχει (Α, Β, και Ε) προστατεύει το ανθρώπινο δέρμα από τις επιδράσεις της ηλιακής ακτινοβολίας και των εγκαυμάτων.

Συμβάλει στην ανάπτυξη και στην των οστών των παιδιών και αποτρέπει την πρόωση οστεοπόρωση.

Ενισχύει τον μεταβολισμό άρα και την λειτουργία του νευρικού συστήματος.

Η παραγωγή έξτρα παρθένου ελαιόλάδου δηλαδή οξύτητα έως 1% είναι αυτοσκοπός γι’ αυτό η συγκομιδή και η άλεση πρέπει να γίνεται εντός ημερών. Το παραγόμενο λάδι πρέπει να φυλάσσεται σε σκοτεινούς και δροσερούς χώρους (14 – 18 βαθμούς Κελσίου) μέσα σε πιθάρια ή σε γυάλινα σκούρου πράσινου χρώματος δοχεία και μπουκάλια. ένα μήνα μετά την άλεση το ελαιόλαδο είναι έτοιμο προς βρώση γιατί και το πηχτό ή μούργα έχει κατακαθίσει και το ελαιόλαδο αναδεικνύει όλες τις ιδιότητές του. Η ζωή όμως ενός καλού ελαιόλαδου είναι σύντομη, 14 -18 μήνες είναι το όριο ασφαλείας ( ημερομηνία λήξεως ) για τη βρώση της συγκεκριμένης άλεσης. Όπως λένε: « παλιό κρασί και νέο λάδι »

Επιπροσθέτως πρέπει να τονισθεί ότι δεν επιτρέπεται α) η νόθευση του έξτρα παρθένου ελαιολάδου με σπορέλαια ή άλλους τρόπους (π. χ. προσθήκη νερού οπότε σε τενεκεδένια το ελαιόλαδο επιπλέει με γνωστό αποτέλεσμα) β) η ανάμειξη παλαιού και νέου ελαιολάδου και γ) η παραπλανητική πώληση σπορέλαιων ως έξτρα παρθένων ελαιολάδων.

Πρόγραμμα προώθησης για την κατανάλωση του ελαιολάδου από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

1- Να χρησιμοποιείται αντί για το βούτυρο στο μαγείρεμα.

2- Είναι το καλύτερο λάδι για το τηγάνισμα γιατί δεν αλλοιώνεται πάνω από τους 180^ο βαθμούς Κελσίου.

3- Καλύτερα να προστίθεται στο τέλος του μαγειρέματος για να μη καταστρέφονται οι χρήσιμες ουσίες του (βιταμίνες)

4- Μαζί με τα αρωματικά (ρίγανη, σκόρδο κ.λ.π.) μπορεί να αντικαταστήσει διάφορες σάλτσες.

6- Έχει τις ίδιες θερμίδες με τα άλλα λάδια οπότε δεν παχαίνει περισσότερο από αυτά

7- Βοηθάει στην σωστή ανάπτυξη του νευρικού συστήματος.

8- Βοηθάει στην αποφυγή καρδιαγγειακών παθήσεων.

9- Ελαιόλαδο σημαίνει σωματική και ψυχική υγεία μαζί.

10- Το ελαιόλαδο παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση μιας ισορροπημένης διατροφής για τον άνθρωπο.

Κλείνοντας πρέπει να τονίσω ότι στη σημερινή εποχή η μεσογειακή έχει σχεδόν εγκαταλειφθεί ενώ τα έτοιμα φαγητά, τα συντηρητικά, η μόλυνση του περιβάλλοντος και ο ρυθμός και ο ρυθμός της έντονης ζωής μας αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων και εμφάνισης καρκίνου. Στην γενικότερη κατάσταση συμβάλλει το κάπνισμα, ο αλκοολισμός, και η καθημερινή διατροφή με κρέατα πλούσια σε λιπαρά και λοιμογόνους παράγοντες, π.χ. χοιρινό, κ. λ. π.

Όμως πρέπει να ληφθούν μέτρα ώστε από την παιδική στο σχολείο και μετά σαν ενήλικας, ο κάθε άνθρωπος να ενστερνιστεί την μεσογειακή δίαιτα και την βρώση ελαιολάδου ώστε η παχυσαρκία, οι καρδιαγγειακές παθήσεις και η επάρατος νόσος να ξαναμπούν στο χρονοντούλαπο της ιστορίας.

Γιάννης Τισσίζης ιατρός – ακτινολόγος – καθηγητής του 2^ου Τ.Ε.Ε. Πύργου.

Η εμφάνιση της ελιάς χάνεται στα βάθη των αιώνων. Από φύλλα ελιάς, που χρονολογούνται από την ολιγόκαινο περίοδο, συμπεραίνεται ότι η ελιά υπήρχε πολλές χιλιάδες χρόνια πριν από την εμφάνιση του ανθρώπου στη γη. Ως πιθανοί τόποι καταγωγής της αναφέρονται η Συρία, η μικρά Ασία, η Αβησυνία και η Αίγυπτος. Από εκεί διαδόθηκε στην Ελλάδα και στην Ιταλία και αργότερα στην Ισπανία με τους Έλληνες, τους Ρωμαίους και τους Άραβες. Στη Μεσόγειο η καλλιέργειά της χρονολογείται από το 2^ο π.χ. αιώνα, λέγεται δε ότι η ελιά υπήρχε ήδη στη λεκάνη της Μεσογείου, όταν ο πρωτόγονος άνθρωπος άρχισε να ασχολείται με τη γεωργία. Στην Ελλάδα η ελιά καλλιεργείται από τα μυκηναϊκά και μινωικά χρόνια, όπως μαρτυρούν τα ευρήματα των ανασκαφών.

Από τα πανάρχαια χρόνια θεωρούσαν την ελιά ως ιερό δένδρο και σύμβολο ειρήνης. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι στεφάνωναν τους νεκρούς τους με κλαδί ελιάς. Οι εβραίοι χρησιμοποιούσαν το λάδι για την χρίση των προφητών τους. Η ελληνική μυθολογία αναφέρει ότι την έφεραν ο Κέκροπας ή Αθηνά. Με κλαδί άγριας ελιάς (κότινο) στεφάνωναν οι Αρχαίοι Έλληνες τους νικητές των ολυμπιακών αγώνων και χρησιμοποιούσαν τα κλαδιά της ελιάς στις θρησκευτικές τελετές τους. Αλλά, ακόμη και σήμερα, το λάδι χρησιμοποιείται στις τελετουργίες του χριστιανισμού. Το λάδι ήταν γνωστό εδώ και μερικές χιλιάδες χρόνια. Πιθανότατα οι Φοίνικες το παρήγαγαν πρώτοι, χρησιμοποιώντας την ίδια μέθοδο, με την οποία οι αρχαίοι Αιγύπτιοι έβγαζαν λάδι από τους σπόρους. Οι αρχαίοι λαοί θεωρούσαν το λάδι ευγενές προϊόν, τόσο που στα ομηρικά χρόνια το χρησιμοποιούσαν αποκλειστικά ως μέσο καλλωπισμού και ατομικής υγιεινής. Μόνο τον 6^ο αιώνα π.χ. το ελαιόλαδο έγινε είδος διατροφής και απέκτησε οικονομική σημασία, έτσι ώστε η βιομηχανία παραγωγής του να αποτελέσει έναν από τους σημαντικότερους πλουτοπαραγωγικές πόρους.

Τονίζεται ότι αποτέλεσε επίσης μια από τις πρώτες ύλες για την κατασκευή οικημάτων, επίπλων, σκευών. Η ελιά μπορεί να καλλιεργηθεί μόνο στις εύκρατες περιοχές του βόρειου και νότιου ημισφαιρίου. Αυτό οφείλεται στις ειδικές κλιματολογικές της απαιτήσεις. Καλλιεργείται κυρίως στη λεκάνη της Μεσογείου, από όπου είναι και η καταγωγή της, στο δέλτα του Νείλου, στις ακτές της Συρίας και του Λιβάνου, στην Κύπρο, στην Τουρκία, στην Ελλάδα, στη Νότια Ιταλία και Γαλλία, στην Ισπανία και στις απέναντι ακτές της Αφρικής. Από τη λεκάνη της μεσογείου η ελιά διαδόθηκε με τους ισπανούς μετανάστες στην Καλιφόρνια – Νότια Αριζόνα και στη λατινική Αμερική (Μεξικό, Χιλή, Αργεντινή, Ουρουγουάη), στην Αυστραλία με τους Ιταλούς. Σήμερα η ελιά καλλιεργείται, εκτός από αυτές τις περιοχές, στη νότια Αφρική και σε ορισμένες περιοχές του Πακιστάν και της Ιαπωνίας.

Στη χώρα μας η ελιά είναι μια από τις σημαντικότερες καλλιέργειες. Καλλιεργείται κυρίως στη Σαμοθράκη, Χαλκιδική, Λήμνο, Μυτιλήνη, Χίο, Σάμο, Ικαρία, Ρόδο, Κρήτη, Πελοπόννησο, Ιόνια Νησιά, Αιτωλοακαρνανία, Αττική, Φθιώτιδα, Εύβοια, Πήλιο. Από αυτές τις περιοχές, οι θερμότερες και ξηρότερες περιοχές παράγουν κυρίως λάδι, οι δροσερότερες επιτραπέζια ελιά.

Η καλλιέργεια της ελιάς στη χώρα μας καλύπτει έκταση 6 εκατ. Στρεμμάτων, δηλαδή το 17 % της καλλιεργούμενης γης και απασχολεί 450.000 οικογένειες. Τα ελαιόδεντρα έχουν ξεπεράσει τα 120 εκατομμύρια και από αυτά τα 95 εκατ. προορίζονται για παραγωγή ελαιόλαδου, του οποίου η μέση ετήσια παραγωγή φτάνει τους 250.000 τόνους. Η Κρήτη παράγει το 30% του ελαιολάδου, ακολουθεί η Πελοπόννησος (26%), η Λέσβος (10%) και τα Ιόνια Νησιά (8%). Η μέση ετήσια κατανάλωση λαδιού κατ’ άτομο είναι 18,5 κιλά για την Ελλάδα, 7,4 για την Ιταλία, 8,2 για την Ισπανία και πολύ λιγότερη για τις άλλες χώρες της κοινότητας.

Το λάδι υφίσταται ανταγωνισμό από τα διάφορα σπορέλαια, που διαφημίζονται ως πιο υγιεινά για νωπή κατανάλωση και για μαγείρεμα, ενώ στην ουσία αυτό ισχύει μόνο για άτομα που είναι υποχρεωμένα να τηρούν μια ειδική δίαιτα για λόγους υγείας. Σε ότι αφορά το μαγείρεμα καλό είναι να έχουμε υπόψη μας ότι το ελαιόλαδο διασπάται σε υψηλότερη θερμοκρασία από τα σπορέλαια, έτσι είναι πιο ασφαλέστερο. Το λάδι είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο, μάλιστα η αντικατάστασή του βουτύρου με λάδι έχει ιδιαίτερα ευνοϊκές επιπτώσεις στην υγεία, ιδιαίτερα όταν το λάδι καταναλώνεται νωπό. Η ευρωπαϊκή ένωση στηρίζει μέχρις ενός σημείου το λάδι, ας μην ξεχνάμε όμως ότι τα θέματα διατροφής ο κάθε λαός έχει τις συνήθειές του, που διαμορφώθηκαν από πολύ παλιά, σ’ αυτές συντέλεσαν οι κλιματικές συνθήκες, κάτω από τις οποίες ζούσε και ζει. Δεν θα πρέπει να μας παραξενεύει λοιπόν που οι Βόρειοι Λαοί για παράδειγμα, προτιμούν το βούτυρο αντί το λάδι.

Επίσκεψη στο χημείο του κυρίου Τάκη Καπελιώτη και στο κρατικό χημείο Πύργου.

Στην προσπάθειά μας να γνωρίσουν οι μαθητές τις αναλύσεις των προϊόντων της ελιάς και επιδείξεις ανεύρεσης ουσιών, επισκεφθήκαμε το χημείο του κυρίου Τάκη Καπελιώτη ο οποίος είναι χημικός – οινολόγος και απόφοιτος του πανεπιστημίου Πατρών.

Έχουμε λοιπόν τις αναλύσεις για την ποιότητα των ελαίων και τις αναλύσεις για τα ελαιοτριβεία.

Α) την οξύτητα του. Δηλαδή επί τις %σε ελαϊκό οξύ.

β) ζυγός ακριβείας μέχρι τρίτο δεκαδικό ψηφίο

Β) Τις σταθερές: Κ₂₃₂, (όριο 2,50 max), Κ₂₇₀, (όριο 0,20 max),

Μετριούνται με φασματοφωτόμετρο και χρησιμοποιούμε τα όργανα:

δ) κυψελίδες χαλαζία ( για το φασματοφωτόμετρο)

γ) Κορεσμένο διάλυμα ΚΙ (ιωδιούχου καλίου) πρόσφατα παρασκευασμένο

Η εξέταση αυτή χαρακτηρίζεται ως ακριβή ανάλυση και γι’ αυτό την κάνουν ελάχιστοι.

Έχουμε επιπλέον και αναλύσεις που αφορούν τα ελαιοτριβεία:

Α) Ποσοστά ελαίου σε ελαιοπυρήνες και απόνερα ελαιοτριβείων

Η εξέταση αυτή γίνεται για να δούμε πόσο λάδι περιέχεται σε ελαιοπυρήνα και στα απόνερα.. Το καλύτερο είναι όσο γίνεται να περιέχει λιγότερο λάδι.

6- Η εξέταση αυτή γίνεται για να δούμε πόσο νερό περιέχεται σε ελαιοπυρήνα. Το καλύτερο είναι όσο γίνεται να περιέχει λιγότερο νερό.

Στο κρατικό χημείο του Πύργου μας υποδέχθηκαν οι κύριοι Δημήτρης Μέρης, Αθανάσιος Δασκόπουλος, Αρετή εγκάρχος.

Μας τόνισαν εκτός των υπολοίπων ότι στην περιοχή μας προτιμάνε οι νοικοκυρές το ντόπιο λάδι διότι είναι το καλύτερο στη γεύση, στο χρώμα, και στις ουσίες.

Πρέπει όμως να συμβάλουμε και εμείς κατά το δυνατόν στην εξαγωγή του λαδιού.

Η καλύτερη εξέταση είναι η οπτική (εάν αιωρούνται ξένα σώματα η ουσίες, να έχει πρασινοκίτρινο χρώμα) και η γεύση (να έχει ένα ελαφρύ κάψιμο στον ουρανίσκο.

Η ελιά πολλαπλασιάζεται με κουκούτσια, παραφυάδες, μοσχεύματα, που είναι τεχνικές παλιές, παραδοσιακές.

Η ελιά είναι αειθαλές, αιωνόβιο καρποφόρο δένδρο και ανήκει στη βοτανική οικογένεια Oleaceae. Στην ίδια οικογένεια ανήκουν και άλλα είδη, όπως το γιασεμί, η μελιά, το λιγούστρο, η πασχαλιά, η φιλύρα. Οι ποικιλίες και οι τύποι της ελιάς είναι πάρα πολλοί και δημιουργήθηκαν είτε από την προσαρμογή του δένδρου στις ειδικές κλιματολογικές και εδαφικές συνθήκες του κάθε τόπου είτε σε μεταλλαγές και στο φυσικό και στο φυσικό πολλαπλασιασμό του, είτε στον άνθρωπο.

Καλλιεργείται μόνο στα εύκρατα κλίματα. Ο λόγος που η ζώνη καλλιέργειάς της είναι περιορισμένη, είναι οι ειδικές απαιτήσεις του δένδρου σε θερμοκρασία και υγρασία, αλλά και οικονομικοί παράγοντες. Ευδοκιμεί σε περιοχές με υψόμετρο μέχρι 900 μ., θερμοκρασία από -3 μέχρι 36 βαθμούς κελσίου με βροχοπτώσεις από 300 – 600 χιλιοστά το χρόνο, σε φτωχά, αβαθή, ουδέτερα ή ελαφριά αλκαλικά εδάφη. Η ελιά ζει αιώνες και διατηρεί την παραγωγικότητά της για πολλά εφόσον κάποιος την περιποιείται. Αργεί όμως να μπει στην πλήρη παραγωγική της φάση (χρειάζεται έξι χρόνια).

Πλεονεκτήματα: Είναι αειθαλές, αιωνόβιο, ύψους 5 – 20 μέτρων, καλλιεργείται ακόμη και σε κεκλιμένο επίπεδο, και απαιτεί λίγη φροντίδα για την ανάπτυξή της. Τούτο την καθιστά το καλύτερο δέντρο για να αντικαταστήσει τα καμένα δάση, πράγμα το οποίο συνηθίζεται να αναπληρώνονται με ελιές.

Επειδή είναι αειθαλές προφανώς βοηθά και στην βελτίωση του πράσινου (περιβάλλον) αλλά και στην βελτίωση του κλίματος.

Επομένως, βοηθά το περιβάλλον για την ανάπτυξη του πρασίνου και άλλων.

Τονίζεται ότι αποτέλεσε επίσης μια από τις πρώτες ύλες για την κατασκευή οικημάτων, επίπλων, σκευών. Η εκμετάλλευση αυτή γίνεται ακόμη και σήμερα.

Τα ξύλα και τα κλαδιά είναι χρήσιμα και για καυσόξυλα αλλά και για την δημιουργία κάρβουνων.

Σε ότι αφορά το μαγείρεμα καλό είναι να έχουμε υπόψη μας ότι το ελαιόλαδο διασπάται σε υψηλότερη θερμοκρασία από τα σπορέλαια, έτσι είναι πιο ασφαλέστερο. Το λάδι είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο, μάλιστα η αντικατάστασή του βουτύρου με λάδι έχει ιδιαίτερα ευνοϊκές επιπτώσεις στην υγεία, ιδιαίτερα όταν το λάδι καταναλώνεται νωπό.

Απαιτεί πολλά μεροκάματα για την συγκομιδή της

Η συγκομιδή του καρπού της είναι χρονοβόρος και γίνεται τον χειμώνα, κάτω από δύσκολες συνθήκες.

Αργεί να μπει στην πλήρη παραγωγική της φάση (χρειάζεται έξι χρόνια)

Η καλλιέργεια της ελιάς, ο τρόπος παραγωγής της και εκμετάλλευσης των προϊόντων της απασχολεί μεγάλο εργατικό δυναμικό, με τον τρόπο αυτό συμβάλει στην ανάπτυξη της οικονομίας της περιοχής. Ιδιαίτερα στην περιοχή του σχολείου μας, όπου και εδάφη είναι κεκλιμένα, αποτελεί ένα από τους βασικότερους πόρους συντήρησης των κατοίκων. Βασικό στοιχείο για την αντικατάσταση των καμένων δασών της περιοχής και συμβολή στην βελτίωση του περιβάλλοντος. Τονίζουμε ότι μέσα στο χωριό υπάρχουν δύο εργοστάσια (ελαιοτριβεία), ένας συνεταιρισμός, και ένα ιδιωτικό κατάστημα που εμπορεύεται αγροτικά προϊόντα και φυτοφάρμακα. Έχει ξεκινήσει η βιοκαλλιέργια της ελιάς (15%) στην περιοχή.

Τα απόνερα όταν συλλέγονται κατάλληλα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για λίπασμα.

Ο ελαιοπυρήνας πάλι συλλέγεται και μετατρέπεται σε πυρηνέλαιο πρώτη ύλη για το σπορέλαιο και σε άλλα λιπαρά όπως το βιτάμ κ.λ.π. ή σε πυρηνόξυλο εύφλεκτο υλικό που χρησιμοποιείται σε εργοστάσια (όπως ελαιοτριβεία, κεραμοτουβλοποιΐα, κ.λ.π.), και σε καλοριφέρ επειδή η καύση του είναι ελεγχόμενη και σταθερή. Το πυρηνόξυλο είναι οικονομικότερη λύση για την παραγωγή θερμότητας.

Οικονομική σημασία της ελαιοκαλλιέργειας

Η καλλιέργεια της ελιάς καλύπτει έκταση 100 εκατομμυρίων στρεμμάτων, ο δε αριθμός των ελαιοδέντρων ανέρχεται σε 800 εκατομμύρια. Από την καλλιεργούμενη αυτή έκταση στη λεκάνη Μεσογείου.

Η ελαιοκαλλιέργεια διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο στην οικονομία των χωρών, όπου έχει αναπτυχθεί, άρα και στη περιοχή μας, γιατί δεν αξιοποιεί μόνον εκτάσεις που είναι ακατάλληλες για άλλες καλλιέργειες, αλλά συμβάλει και στην προστασία των εδαφών από τις διαβρώσεις. Με την ευκαιρία επειδή αναπτύσσεται Ακόμα, ένας μεγάλος αριθμός ελαιώνων ανήκει σε μικροκαλλιεργητές, που εξασφαλίζουν έτσι εποχική εργασία και ικανοποιητικό εισόδημα.

Τα κυριότερα προϊόντα, που παράγονται από την καλλιέργεια της ελιάς, είναι το ελαιόλαδο και οι επιτραπέζιες ελιές. Από τα δύο αυτά προϊόντα μεγαλύτερη διαιτητική αξία και οικονομική σημασία έχει το ελαιόλαδο. Σ’ αυτά πρέπει να προστεθεί και το πυρηνέλαιο που προορίζεται για βιομηχανική χρήση. Επίσης οικονομική σημασία έχουν και κάποια υποπροϊόντα της ελιάς, όπως τα φύλλα, το ξύλο, ο πυρήνας, κ.α..

Το ελαιόλαδο υφίσταται σήμερα ισχυρό ανταγωνισμό από τα σπορέλαια, των οποίων η διαιτητική αξία υπολείπεται κατά πολύ αυτού.

Ελιάς και των επιστημών φυσικής, χημείας, βιολογίας, και γεωλογίας.

Κατά την διάρκεια των ελέγχων χρησιμοποιήθηκαν τα όργανα που αναφέραμε στο χημείο και άλλα στο εργαστήριο της φυσικής όπως το μικροσκόπιο κ.λ.π.

Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν πως η ελιά είναι το ιερό δένδρο της Αθηνάς. Ένας νεώτερος χριστιανικός μύθος θέλει την ελιά ευλογημένη απ’ το Χριστό.

Ένας άλλος μύθος λέει πως, μόλις έφτασε κάτω απ’ την ελιά ο χριστός κι αγκάλιασε τον κορμό της, εκείνη έγειρε κατά κάτω τα κλαδιά της και τον σκέπασε. Κι έτσι πέρασαν δίπλα της οι εβραίοι και δεν τον είδαν. Όταν έφυγαν μακριά, τ’ ανασήκωσε και πάλι. Ο Χριστός ευχαρίστησε το καλό το δένδρο, το ευλόγησε και του έδωσε την ευχή του. Για τούτο με το λάδι του μυρώνουν όσους βαφτίζονται και γίνονται χριστιανοί. Με το δίκιο της λοιπόν να παινεύεται η ελιά, καθώς μας διηγιέται την ιστορία και τις χάρες της.

Χρησιμοποιείται στα μυστήρια της βάπτισης, του ευχέλαιου καθώς και στο μυστήριο του ιερού χρίσματος καθώς το άγιο μύρο αποτελείται από 40 διαφορετικά αρωματικά έλαια που συμβολίζουν τα χαρίσματα του αγίου πνεύματος.

Εδώ δώσαμε σαν άσκηση να βρεθούν στο χάρτη, οι περιοχές που μπορούν να καλλιεργηθούν οι ελιές ώστε να αποκτήσουν εμπειρία.

Ευλογημένο να’ ναι, ελιά το χώμα, που σε τρέφει

κι ευλογημένο το νερό, που πίνεις απ’ τα νέφη

κι ευλογημένος τρεις φορές αυτός που σ’ έχει στείλει

για το λυχνάρι του φτωχού, για τ’ άγιου το καντίλι.

Δεν είσαι συ περήφανη σαν τ’ άλλα καρποφόρα,

που βιαστικά, ανυπόμονα, δε βλέπουνε την ώρα

πότε με τ’ ανθολούλουδα τους κλώνους να σκεπάσουν

και με μια πρόσκαιρη ομορφιά τα μάτια να ξιπάσουν.

Εσύ ‘σαι πάντα ταπεινή, πάντα δουλεύτρα, σκύβεις

μ’ όλα τα πλούτη που κρατείς, μ’ όλο το βιό που κρύβεις.

Γι’ αυτό απ’ τα πρώτα νιάτα σου, που τα φιλούν οι ανέμοι

ως τα βαθιά γεράματα, που το κορμί σου τρέμει

και γέρνει κάθε σου κλαδί και κάθε παρακλάδι

μέσα στον κούφιο σου κορμό δεν θα σου ’λειψε το λάδι.

Ούτ’ ένα φύλλο. Πέσανε και σκόρπισαν. Σπασμένα

Και μέσα στα συντρίμμια αυτά – γεια και χαρά σου εσένα

Άσ’ τα κι ας κλαίν στην παγωνιά την άγρια, κι ας βογγούνε

Εγώ κοντά σου στέκομαι, ν’ ακούσω να μου πούνε

Ν’ ακούσω να μου πουν σιγά τα πρόσχαρά τους χείλη

είναι ψυχές μες στο βοριά, κι όμως το φως τ’ Απρίλη

θα νιώθουμε απ’ τους κλώνους σου, απ’ τα χέρια σου

Κανένας μπακάλης δε λέει πως το λάδι του είναι θολό.

Βάλε ελιά για το παιδί σου και συκιά για τη ζωή σου.

Τα ευεργετικά πλεονεκτήματα της ελιάς και των προϊόντων της εκμεταλλευόμαστε και στον αθλητισμό. Ειδικά στο άθλημα της πάλης οι αθλητές άλειφαν το σώμα τους με λάδι ώστε να μην μπορούν οι αντίπαλοί τους να τους κρατούν κατά την ώρα του αγώνα.

Απευθυνθήκαμε στις συναδέλφους καθηγητές κυρίες Σ. Παπαπάσχου, Η. Θανοπούλου, και Τ. Τερζή αλλά δεν βρήκαμε κανένα τραγούδι ακόμα ,…

Κάναμε διαγωνισμό ζωγραφικής. Τα παιδιά ζωγράφισαν με διάθεση σε συνεργασία με τον καθηγητή των καλλιτεχνικών κύριο Βασίλη καψιμάλη. Δημιουργήθηκε μία επιτροπή αξιολόγησης από τους Καψιμάλη Β., την κυρία Ρ. Σκαπαρδώνη και τον Διευθυντή κύριο Παναγιώτη Παρρά. Η επιτροπή αποφάσισε τα παρακάτω: Να δώσει το πρώτο βραβείο στους α) Χαράλαμπος Αναστασόπουλος και β) Αντωνία Φωτοπούλου.

Την ζωγραφιά της Ιωάννας Φράγκου να την κάνουμε αφίσα.

Τέλος να επαινέσει και να συγχαρεί τις άξιες λόγου εργασίες των δίδυμων αδελφών Φράγκου Ηλία και Ευθυμίου.

Βιοκαλλιέργεια της ελιάς είναι η συνεργασία με τη φύση και τους μικρο-οργανισμούς του εδάφους. Δηλαδή, είναι η καλλιέργεια που εφάρμοζαν οι παππούδες και οι πατεράδες μας και που, τώρα, έχει παραγκωνισθεί σχεδόν ολοκληρωτικά. Η φυσική αυτή μέθοδος καλλιέργειας δείχνει το σεβασμό προς τον φυσικό κόσμο (φυτά, ζώα), προστατεύει το περιβάλλον, παράγει υγιεινά και νόστιμα προϊόντα, αξιοποιεί τις σύγχρονες κατακτήσεις της επιστήμης, της εμπειρίες και της ντόπιας παράδοσης.

Η μέθοδος αυτή υπερτερεί της συμβατικής ή της κλασικής, όσον αφορά το περιβάλλον, την οικολογία και τη γονιμότητα του εδάφους. Ο καθένας που διαθέτει λιοστάσια μπορεί να καλλιεργήσει βιολογικά, αρκεί να θέλει να συνεργαστεί με τη φύση και με τους μικρο – οργανισμούς του εδάφους να φροντίσει για την οργανική ουσία που λέγεται «χούμος» και να εφαρμόσει την εδαφοκάλυψη, τη συγκαλλιέργεια και την χλωρή λίπανση.

Η απόφαση για μια αρχή ή μια αλλαγή, αρχικά δε θα είναι και τόσο εύκολη. Θα χρειαστεί επιμονή, υπομονή και κόπος ώσπου ν’ αποκατασταθεί κάποια οικολογική ισορροπία στη βιολογική μονάδα.

Η αποχή από κάθε είδους φυτοφάρμακο για την καταπολέμηση των βλαβερών, τα χημικά λιπάσματα (νιτρικά), τα ζιζανιοκτόνα, οι ορμόνες κ. α. είναι η προϋπόθεση για μια βιολογική καλλιέργεια.

Η μέθοδος αυτή δεν είναι επιστροφή τη «λίθινη», όπως νομίζουν μερικοί. Η σημερινή επιστήμη και η πρόοδος στο κλάδο της βιολογίας και οικολογίας αναγνώρισε και παραδέχτηκε την αξία της οργανικής ουσίας και τη συμβολή των μικρο-οργανισμών στην παραγωγικότητα του εδάφους. Παλαιότερα, πριν από πενήντα χρόνια, ο γεωργός είχε την τσάπα το σκαλιστήρι, το δρεπάνι κ.λ.π. σαν τα πιο αναγκαία εργαλεία για την παραγωγή του. Συζούσε με τα βλαβερά, τα περιόριζε στο μίνιμουμ με τα παραδοσιακά μέσα προστασίας, και τα προϊόντα του ήτα αρκετά για τον εαυτό του και τα οικόσιτά του.

Σήμερα, παρά την υπερπαραγωγή και τον εύκολο τρόπο καλλιέργειας, οι γεωργοί δεν είναι ευχαριστημένοι και ακούγεται συχνά κριτική σε βάρος τους.

Δεν είναι πια μυστικό, και ούτε μπορεί κανείς να το αρνηθεί, ότι το φυσικό περιβάλλον έχει γεμίσει κινδύνους και οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν παραδώσει τα όπλα και περιμένουν την τελική ήττα. Μπροστά στα μολυσμένα υπόγεια και επίγεια νερά, στην όξινη βροχή, τις τροφές με τα υπολείμματα και ένα σωρό άλλα αμφίβολα αγαθά, ο σημερινός άνθρωπος έχει μείνει απλός θεατής, αδύναμος ν’ αναλάβει κάτι για να αμυνθεί. Όμως, αν και είναι δώδεκα παρά πέντε, δεν είναι αργά γι’ αυτούς που αγαπούν τη ζωή τους και σέβονται το φυσικό περιβάλλον.

Η αλόγιστη χρήση χημικών λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων απονεκρώνει τον ζωντανό οργανισμό: ΕΔΑΦΟΣ.

Το καλύτερο παράδειγμα εδαφοκάλυψης μας το δίνει το δάσος με την υποβλάστησή του την Άνοιξη, και με το φύλλωμά του το φθινόπωρο. Το καλυμμένο έδαφος μένει πάντα υγρό, δεν πάσχει από διαβρώσεις, εμπλουτίζει το έδαφος με οργανική ύλη, δεν είναι ανάγκη να οργωθεί ή να σκαλιστεί και μικρο-οργανισμοί υπάρχουν σε αφθονία.

Η παραδοσιακή, η οικολογική, και η οργανική γεωργία, προστατεύουν άνθρωπο, ζώο, και φυτό (ελιά)

Τα αγαθά της ελευθερίας μπορεί κανείς να τ’ απολαύσει μόνο μέσα σ’ ένα υγιές και αρμονικό περιβάλλον.

Τα φυτοχώματα και οι φυτικές ουσίες σε εκχυλίσματα εκτός που είναι ακίνδυνες και χωρίς υπολειμματική δράση, είναι συγχρόνως και λιπάσματα.

Η ποικιλία από φυτά και ζώα και ο φυσικός τρόπος παραγωγής προϊόντων, χαρακτηρίζουν την παραδοσιακή καλλιέργεια.

Εδώ να τονίσουμε ότι του χρόνου αποφασίσαμε να υλοποιήσουμε πρόγραμμα για την ελιά και την βιοκαλλιέργειά της. Έτσι περιοριζόμαστε σε μια απλή αναφορά της βιοκαλλιέργειας, της λίπανσης, τις ασθένειες, ράντισμα και τους εχθρούς της ελιάς.

Η ελιά αποτελείται από τον κορμό, την ρίζα, τον βλαστό, τα φύλλα, και τους οφθαλμούς.

1- Η βλάστηση του ελαιόδενδρου σε σχέση με τις περιβαλλοντικές συνθήκες

2- Βλαστκή αύξηση της ελιάς σε σχέση με το πότισμα.

3- Βλαστική αύξηση της ελιάς σε σχέση με την ανόργανη διατροφή.

4- Βλαστική αύξηση της ελιάς σε σχέση με την ανθοφορία και την παραγωγή.

Σήμερα, μπορούν να αξιοποιηθούν βιομηχανικά, εκτός από τον καρπό, το ξύλο και τα φύλλα του ελαιόδενδρου.

Ξύλο: Το ξύλο του ελαιόδενδρου, όταν είναι υγιές – δεν έχει προσβληθεί από μύκητες ή από ξυλοφάγα έντομα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πατώματα, γιατί έχει μεγάλη ανθεκτικότητα. Τα νερά του είναι ακανόνιστα και οι ρόζοι του πλούσιοι, πράγματα που κάνουν τα παρκέ πιο όμορφα, το ανοικτό του χρώμα επίσης δίνει στο παρκέ μια απαράμιλλη φινέτσα.

Τα ξύλα και τα κλαδιά είναι χρήσιμα και για καυσόξυλα αλλά και για την δημιουργία κάρβουνων

Φύλλα: Είναι γνωστό από χιλιετίες ότι τα φύλλα της ελιάς έχουν υποτασική τάση. Σύμφωνα με μελέτες, η έντονη υποτασική δράση του υγρού εκχυλίσματος των φύλλων της ελιάς συνίσταται στη διαστολή των περιφερειακών αγγείων, χωρίς να καταστέλλεται η καρδιακή λειτουργία. Δρα δηλαδή στις λείες μυϊκές των αγγείων.

Εκτός από τις θεραπευτικές τους ιδιότητες, τα φύλλα της ελιάς είναι τροφή για τα πρόβατα, τις αγελάδες και τις κατσίκες.

Η μέση ποσοστιαία σύστασή τους είναι: Υγρασία 45%

Συνεπώς μπορούν να αποτελέσουν μια καλή βάση σιτηρεσίου. Αυτό όμως που τα κάνει πολύτιμα από βιολογική άποψη είναι η μεγάλη περιεκτικότητα της τέφρας τους σε ανιόντα και κατιόντα. Από τα ανιόντα ξεχωρίζει ο φωσφόρος, που βρίσκεται σχεδόν όλος σε οργανική μορφή, σε αναλογία 5g ανά κιλό ξηράς ουσίας. Από τα κατιόντα, αντιπροσωπευτικό είναι το ασβέστιο (6 -15g ανά κιλό ξηράς ουσίας, ανάλογα με την ηλικία των φύλλων). Ακολουθούν το κάλιο(10g), το μαγνήσιο (1 – 2g) και ο σίδηρος(0,1g). Από τα ιχνοστοιχεία, το μαγγάνιο βρίσκεται σε αναλογία 40mg ξηράς ουσίας, ο ψευδάργυρος 20mg, το νικέλιο 10 mg, ο χαλκός 5 mg. Η γεύση τους πικρίζει, και αυτό οφείλεται στο μικρό ποσό ελευροπαΐνης που περιέχουν. Η πεπτικότητα των φρέσκων φύλλων είναι αρκετά υψηλή, περί το 60%. Κατά την αποξήρανση όμως χάνουν ένα 40% της θρεπτικής τους αξίας.

Καρπός: Οι ελιές που προορίζονται για λάδι έχουν ανάγκη προσεκτικών χειρισμών, από το μάζεμα μέχρι και το τελευταίο στάδιο της επεξεργασίας τους, όπως επίσης και στη συσκευασία του λαδιού. Έτσι, δεν υποβαθμίζεται η ποιότητα του λαδιού, που φτάνει στον καταναλωτή και ο παραγωγός δεν έχει οικονομικές απώλειες.

Σημασία του τρόπου μαζέματος: Το μάζεμα της ελιάς συνήθως αρχίζει από τον Νοέμβριο και τελειώνει Δεκεμβρίου. Αν όμως το δένδρο παρενιαυτοφορεί, μπορεί να φτάσει μέχρι το Μάρτιο, για μερικές ποικιλίες κλιμακωτής ωρίμανσης.

Η επίδραση του τρόπου μαζέματος στα εμπορικά χαρακτηριστικά του ελαιολάδου είναι σημαντική. Είναι γνωστό ότι η ελεύθερη οξύτητα του λαδιού είναι αυξημένη, όταν το μάζεμα έχει γίνει με ράβδισμα, αντί με το χέρι (με κτενάκι). Αυτό οφείλεται στον τραυματισμό του καρπού, αλλά και στην παραμονή του στο έδαφος και στις πλαστικές σακούλες στις οποίες συσκευάζεται, πριν πάρει το δρόμο για το ελαιοτριβείο.

Σε αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε και τη ζημιά που προκαλείται στα που προκαλείται στα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του ελαιολάδου όταν ο καρπός παραμείνει πολύ στο δένδρο. Πράγματι, αυτά μειώνονται όσο το χρώμα του λαδιού από κιτρινοπρασινωπό γίνεται χρυσοκίτρινο, το άρωμα και η γεύση του εξασθενούν και μειώνεται η ανθεκτικότητα στο τηγάνισμα. Σε περιοχές με ήπιο χειμώνα και όταν οι ελιές έχουν μαζευτεί από το έδαφος, το λάδι έχει αυξημένη οξύτητα και λιπαρή γεύση.

Από όλα αυτά καταλαβαίνουμε, πως ακόμα και για τις ποικιλίες κλιμακωτής ωρίμανσης, το μάζεμα του καρπού πρέπει να γίνεται μέσα στον Φεβρουάριο, και πάντως πριν αρχίσουν ανοιξιάτικες ζέστες. Για λάδι όμως αρίστης ποιότητας, το μάζεμα πρέπει να γίνεται μέσα στο Δεκέμβρη, ακόμα κι αν όλοι οι καρποί δεν έχουν ωριμάσει

Αποθήκευση του καρπού: Η αποθήκευση του καρπού για κάποιο χρονικό διάστημα είναι αναγκαία, δεδομένης της σύντομης διάρκειας της ελαιοκαλλιεργητικής περιόδου και συνεπώς και του κύκλου του ελαιοτριβείου, που διαρκεί από δύο έως τρεις μήνες. Η αποθήκευση του καρπού με εύκολα και οικονομικά μέσα έχει διπλό σκοπό:

2)Την επιμήκυνση του χρόνου επεξεργασίας το δυνατόν περισσότερο.

Έχουν γίνει πολλές έρευνες πάνω στο θέμα αυτό που είχαν ως παράλληλο αποτέλεσμα σημαντική πρόοδο στο μηχανολογικό εξοπλισμό των ελαιοτριβείων. Χρησιμοποιήθηκαν διάφορα μέσα, φυσικά ( αφυδάτωση του καρπού με θερμοκρασία ), χημικά (συντηρητικά, μυκητοκτόνα, αδρανή αέρια), ακόμη και διατήρηση σε αλατισμένο διάλυμα. Δεν είχαν όμως πρακτική εφαρμογή, κι έτσι η διατήρηση γίνεται ακόμα με τον παλιό, παραδοσιακό τρόπο, σε τσουβάλια. Θα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι η χρήση πλαστικών σάκων για την αποθήκευση του καρπού έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της θερμοκρασίας μέσα στο σάκο την διευκόλυνση έτσι των ζυμώσεων που υφίσταται ο καρπός. Είναι αυτό που λέγουν οι παραγωγοί, πως «ο καρπός άναψε».

Ελαιοτριβείο: Οι ελιές μεταφέρονται στην αποθήκη του ελαιοτριβείου, όπου παραμένουν από λίγες ημέρες μέχρι μερικές εβδομάδες, ανάλογα με την περίπτωση, και αν είναι δυνατόν σε θερμοκρασία μικρότερη των 12^ο C. Στη συνέχεια πλένονται, για να απομακρυνθούν τα φύλλα, το χώμα και το χαλίκι. Οι καθαρές ελιές θρυμματίζονται είτε με την παλιά αλεστική μηχανή είτε με τους θρυμματιστές. Στην πρώτη περίπτωση ο απαιτούμενος είναι 20 – 30 λεπτά, ανάλογα με τον τύπο της ελιάς, ενώ στη δεύτερη είναι μικρότερος από ένα λεπτό. Οι αλεστικές μηχανές είναι όμως προτιμότερες, γιατί λόγω της αργής κίνησής τους πολτοποιούν καλύτερα τον καρπό και απελευθερώνουν έτσι περισσότερο λάδι, σε αντίθεση με τους θρυμματιστές, όπου επιπλέον έχουμε και σχηματισμό γαλακτώματος ελαιολάδου – νερού, λόγω του ότι ο δίσκος τους γυρίζει με 1500 – 2000 στροφές το λεπτό, σε αντίθεση μα τις αλεστικές μηχανές, που κινούνται πολύ αργότερα (12 -14 )στροφές το λεπτό. Μετά την έκθλιψη ακολουθεί το ζύμωμα της μάζας, με παράλληλη διοχέτευση νερού θερμοκρασίας 25 -26^οC, ώστε να θερμανθεί η ελαιομάζα και να επιταχυνθεί η διάσπαση του γαλακτώματος ελαιολάδου – νερού.

Η ζύμωση είναι επιτυχημένη, όταν η ελαιομάζα λαδώνει τα δάκτυλά μας, χωρίς να τα λεκιάζει.

Ο διαχωρισμός του υγρού από τα κατάλοιπα μπορεί να γίνει είτε παραδοσιακά, με συμπίεση, είτε με φυγοκέντριση.

Με τη λίπανση επιχειρούμε να προσθέσουμε στο έδαφος απαραίτητα συστατικά για τη θρέψη του φυτού, που δεν είναι διαθέσιμα τη στιγμή που τα έχει ανάγκη για να ολοκληρώσει τον ετήσιο κύκλο του. Μια ορθολογική λοιπόν λίπανση προϋποθέτει καταρχήν προσδιορισμό των συστατικών του εδάφους και γνώσης της επίδρασης που θα έχει η συγκεκριμένη λίπανση στην παραγωγικότητα του δένδρου.

Τα κυριότερα συστατικά του εδάφους είναι: 1- Άζωτο, 2- Φωσφόρος, 3- Κάλιο,

Ο τρόπος και το είδος της λίπανσης εξαρτάται από το έδαφος, το κλίμα και την ποικιλία. Το είδος του λιπάσματος που θα χρησιμοποιήσουμε δεν έχει μεγάλη σημασία, μπορεί να είναι απλό λίπασμα (να περιέχει ένα μόνο στοιχείο) ή σύνθετο, αρκεί να περιέχει τα στοιχεία στην αναλογία που πραγματικά έχει ανάγκηο συγκεκριμένος ελαιώνας.

Θα πρέπει να υπογραμμισθεί ακόμη μια φορά ότι η λίπανση είναι μία καλλιεργητική φροντίδα, που δεν εφαρμόζεται ανεξάρτητα, αλλά συνδυάζεται οπωσδήποτε με τις άλλες (κλάδεμα, πότισμα, καλλιέργειαεδάφους) για να έχουμε ολοκληρωμένα αποτελέσματα. Τέλος ας έχουμε υπόψη μας ότι η περιορισμένη καρποφορία δεν οφείλεται πάντα στη λίπανση, αλλά και σε άλλες καλλιεργητικές φροντίδες ή παράγοντες (προσαρμοστικότητα κ.λ.π.)

Το νερό είναι απαραίτητο στα φυτά για να απορροφήσουν, να μεταφέρουν και να αξιοποιήσουν τα θρεπτικά στοιχεία του εδάφους. Για να ζήσει το φυτό, θα πρέπει να υπάρχει μια συνεχής ροή νερού από το έδαφος στις ρίζες, από εκεί στον κορμό, στους βλαστούς, στα φύλλα. Από τα στόματα των φύλλων το νερό εξατμίζεται στην ατμόσφαιρα και επανέρχεται στο φυτό με τη βροχή ή με το νερό του ποτίσματος. Έχει μεγάλη σημασία να προσδιορίσουμε ακριβώς, εκτός από την εποχή του ποτίσματος, και το ποσό του νερού που χρειάζεται το δένδρο, για να είμαστε αποτελεσματικοί και για να κάνουμε τη μεγαλύτερη οικονομία νερού, μια και η σπατάλη του εκτός του ότι είναι αντιοικονομική, διαταράσσει την υδατική ισορροπία της περιοχής. Θα λάβουμε υπόψη μας λοιπόν τη διαθέσιμη στο έδαφος ποσότητα νερού, το νερό που προστίθεται από τις βροχοπτώσεις, τις απώλειες από εξάτμιση και απορροή. Η αποτελεσματικότητα του ποτίσματος εξαρτάται από την ικανότητα του εδάφους να συγκρατεί το νερό - και αυτό εξαρτάται άμεσα από τη σύσταση του – από την ταχύτητα διήθησης του νερού στα βαθύτερα στρώματα του, από την πυκνότητα φύτευσης του ελαιώνα και την ποικιλία των ελαιοδέντρων. Συνήθως ποτίζουμε τις επιτραπέζιες. Για να ελέγξουμε την υγρασία του εδάφους, πρακτικά, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε φυτά μάρτυρες, δηλαδή φυτά που μαραίνονται όταν υγρασία του εδάφους πέφτει κάτω από ένα κρίσιμο σημείο.

Σε ότι αφορά την ποσότητα του νερού που πρέπει να δοθεί με τα ποτίσματα, δεν είναι να δοθούν ακριβείς αριθμοί, μια και αυτή εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τον τύπο εδάφους. Η ποσότητα αυτή κυμαίνεται από 50 μέχρι 100 κυβικά μέτρα νερού ανά στρέμμα, ανάλογα με την φύση του εδάφους και τις βροχοπτώσεις. Καλό είναι να εξασφαλίσουμε στα δένδρα ένα συνολικό ποσό νερού (πότισμα και βροχή) μεταξύ 650 και 850 χιλιοστών το χρόνο.

Έχουμε πότισμα με λεκάνες, με αυλάκια, με κατάκλιση ενώ σύγχρονες μέθοδοι είναι το πότισμα με τεχνική βροχή, με διάτρητους σωλήνες, με σταγόνες.

Ο σκοπός του κλαδέματος είναι η διαμόρφωση ελαιοδένδρων έχουν ισορροπία βλάστησης και καρποφορίας, ώστε να εξασφαλίζεται η μεγάλη παραγωγικότητα. Ο τρόπος του κλαδέματος εξαρτάται από τις υπόλοιπες καλλιεργητικές φροντίδες (πότισμα, λίπανση, καλλιέργεια εδάφους, φυτοπροστασία) και θα πρέπει άρα να συνδυάζεται ώστε να επιτυγχάνεται το καλύτερο αποτέλεσμα και γίνεται τον χειμώνα ή τις αρχές της άνοιξης. Έχουμε κλάδεμα ανάπτυξης και κλάδεμα καρποφορίας και δίνουμε τα σχήματα: 1- Κύπελλο, 2- Σφαίρα, 3- Παλμέτα

4- ύψιλον 5- φράκτης 6- Μονοκωνικό 7- Πολυκωνικό. Έχουμε επιπλέον το κλάδεμα των εξαντλημένων δένδρων, το κλάδεμα των παγετόπληκτων δένδρων.

Το ελαιόδενδρο προσβάλλεται από μύκητες, βακτήρια και άλλα παράσιτα. Επίσης ζημιές μπορούν να προκαλέσουν και ατμοσφαιρικοί παράγοντες, αλλά και ανωμαλίες της θρέψης.

Οι κυριότερες αρρώστιες είναι ο Καρκίνος, το Κυκλοκόνιο και η καπνιά. Οι κυριότεροι εχθροί ο Δάκος, το Λεκάνιο, ο Πυρηνοτρίτης, η Βαμβακάδα, ο Φλοιοτρίβης.

Αδρομύκωση (Βερτισιλίωση), Γλοιοσπόριο, Καπνιά, Κομμίωση, Κυκλοκόνιο, Μολύβδωση, Ξεροβούλα, Ξερά σαπίσματα τουξύλου, Σηψιριζίες, Φόμα, Ωίδιο

Συνέπειες της απότομης εναλλαγής θερμοκρασιών.

Έχουμε ανεπάρκεια αζώτου, βορίου, καλίου, μαγνησίου, ψευδαργύρου.

Είναι οι: ασπιδιωτός βαμβακάδα, γεωμέτρης, δάκος, ζευζέρα – κόσσος, θρίπας, καλόκορις κηκιδόμηγες λεκάνιο, μαργαρόνια, παρλατόρια, πολίνια, πυρηνοτρήτης, ρυγχίτης, σκόρος, τζιτζίκι, φλοιοτρίβης, φλοιοφάγος, ψύλλα, ωτιόρυγχος, ακάρεστα, ζώα (ψαρόνι, τσίχλα)

Αξίζει να σημειώσουμε ότι στην περιοχή Βασιλακίου καλλιεργείται μία ειδική λαδολιά που φυτρώνει μόνο στην περιοχή και την επαινούν όλοι οι κάτοικοι.

Ο βιοκαλλιεργητής Κ. Μασούρας και συντονιστής κύριος Π. Παρράς μπροστά από μία λαδολιά.

Οι νοικοκυρές κυρία Λαμπεία Σινάνη και η κυρία Κωσταντίνα Μασούρα δήλωσαν ότι χρησιμοποιούν μόνο το λάδι της ντόπιας λαδολιάς.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι γνωρίζουν ότι πρέπει να αποφεύγουν τα τηγανιτά, να τηγανίζουν το λάδι μία φορά και να το φυλάσσουν σε σκοτεινά μέρη.

Επίσης γνωρίζουν ότι η ποιότητα του λαδιού εξαρτάται από τον τρόπο μαζέματος.

Ο κύριος Αντώνης Γούναρης, υπεύθυνος Π.Ε. Ν. Ηλείας αναλύοντας κάτι στα παιδιά.

Ερώτηση 1^η : Ανάφερε τρεις θεραπευτικές ιδιότητες του ελαιολάδου.

Ερώτηση 2^η : Ανάφερε την χρησιμότητα του ελαιολάδου σε σχέση με την καρδιά.

Ερώτηση 3^η Ανάφερε την χρησιμότητα του ελαιολάδου σε σχέση με την παχυσαρκία

Ερώτηση 4^η : Ανάφερε την χρησιμότητα του ελαιολάδου σε σχέση με το πεπτικό σύστημα

Ερώτηση 5^η : Ανάφερε την χρησιμότητα του ελαιολάδου σε σχέση με το νευρικό σύστημα

Ερώτηση 6^η : Τι πρέπει να προσέχουμε κατά την μεταφορά και διατήρηση του ελαιολάδου.

Ερώτηση 7^η : Κόψτε κάθετα έναν καρπό και περιγράψτε τι βλέπετε.

Ερώτηση 8^η :Αναφέρατε τουλάχιστον τρία ποιήματα για την ελιά. Ποιος τα έγραψε;

Ερώτηση 9^η : Τι πρέπει να προσέχουμε όταν τηγανίζουμε;

Ερώτηση 10^η : Τι πρέπει να προσέχουμε όταν μαζεύουμε τις ελιές;

Ερώτηση 11^η : Ποια είναι τα βασικά μέρη της ελιάς

Ερώτηση 12^η: Αναφέρατε την οικονομική σημασία της ελιάς για τον τόπο;

Ερώτηση 13^η: Αναφέρατε τα προϊόντα της ελιάς:

Εργασίες;Επισκεφτείτε το εργαστήριο φυσικής – χημείας του σχολείου μας, σε συνεργασία με τον κύριο Γ. Χιώνη και χρησιμοποιείστε τα όργανα και ουσίες όπως μικροσκόπιο, δείκτες, κ. λ. π. Με την ευκαιρία να δείξετε στον χάρτη τα μέρη που καλλιεργείται η ελιά.

Επισκεφτείτε το εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου μας σε συνεργασία με την κυρία Ε. Μοσχόβου και βρέστε στοιχεία για την ελιά και τα προϊόντα τους ψάχνοντας ιστοσελίδες.

Επισκεφτείτε την βιβλιοθήκη του σχολείου και του χωριού σε συνεργασία με τον κύριο Χρήστο Πλατανίτη και την φιλόλογο κυρία Ειρήνη Νταγιάντα, και βρέστε στοιχεία για τη ιστορία της ελιάς στον τόπο μας, για την ποίηση και λογοτεχνία.

Να πάρετε πληροφορίες για την σημασία της ελιάς και την χρήση του στην θεολογία και στον αθλητισμό από τους καθηγητές σας κυρίους Γ. Μπαμπαλέτσο και Β. Πλατσά.

Να πάρετε πληροφορίες για την σχέση ελιάς και μουσικής από τους καθηγητές – καθηγήτριες κυρίες: Σπυρούλα Παπαπάσχου, Τίτα τερζή, και Ηρώ Θανοπούλου.

Ρωτήστε δύο τουλάχιστον νοικοκυρές ο καθένας για να συγκεντρώσουμε συμπεράσματα χρήσης και διατήρησης του λαδιού.

Συγκεντρώστε πληροφορίες για την ντόπια ελιά και τα προϊόντα της ως προς:

2) τις ποικιλίες που καλλιεργούν στην περιοχή

Οι νοικοκυρές χρησιμοποιούν μόνο ελαιόλαδο το οποίο προμηθεύονται από τους ντόπιους ελαιώνες σε ποσοστό 100%.

Το διατηρούν σε γυάλινα δοχεία η σε λύμπες σε σκοτεινούς και δροσερούς χώρους σε ποσοστό 100%.

Γνώριζαν για θεραπευτικές ιδιότητες του ελαιολάδου οι μισές δηλαδή σε ποσοστό 50%.

Οι ηλικίες των ελαιώνων είναι 70% μέχρι 100 χρόνων και 30% από 100 – 300 χρόνων.

Καλλιεργούν κορωνεΐκη (40%) και ντόπια λαδολιά (60%)

Τα δένδρα φυτεύονται κανονικά (9χ9 η 11χ11) σε ποσοστό 100%

Η επιφάνεια που καλλιεργείται είναι επίπεδη (50%), η κεκλιμένη (50%)

Το χρώμα του εδάφους είναι μαύρο (70 %) και καφέ (30%)

Η επίδραση του τρόπου μαζέματος στα εμπορικά χαρακτηριστικά του ελαιολάδου είναι σημαντική. Είναι γνωστό ότι η ελεύθερη οξύτητα του λαδιού είναι αυξημένη, όταν το μάζεμα έχει γίνει με ράβδισμα, αντί με το χέρι (με κτενάκι). Αυτό οφείλεται στον τραυματισμό του καρπού, αλλά και στην παραμονή του στο έδαφος και στις πλαστικές σακούλες στις οποίες συσκευάζεται, πριν πάρει το δρόμο για το ελαιοτριβείο.

Σε αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε και τη ζημιά που προκαλείται στα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του ελαιολάδου όταν ο καρπός παραμείνει πολύ στο δένδρο. Πράγματι, αυτά μειώνονται όσο το χρώμα του λαδιού από κιτρινοπρασινωπό γίνεται χρυσοκίτρινο, το άρωμα και η γεύση του εξασθενούν και μειώνεται η ανθεκτικότητα στο τηγάνισμα. Σε περιοχές με ήπιο χειμώνα και όταν οι ελιές έχουν μαζευτεί από το έδαφος, το λάδι έχει αυξημένη οξύτητα και λιπαρή γεύση.

Από όλα αυτά καταλαβαίνουμε, πως ακόμα και για τις ποικιλίες κλιμακωτής ωρίμανσης, το μάζεμα του καρπού πρέπει να γίνεται μέσα στον Φεβρουάριο, και πάντως πριν αρχίσουν ανοιξιάτικες ζέστες. Για λάδι όμως αρίστης ποιότητας, το μάζεμα πρέπει να γίνεται μέσα στο Δεκέμβρη, ακόμα κι αν όλοι οι καρποί δεν έχουν ωριμάσει.

Η ελιά αποτελείται από τον κορμό, την ρίζα, τον βλαστό, τα φύλλα, και τους οφθαλμούς.

Ξύλο: Το ξύλο του ελαιόδενδρου, όταν είναι υγιές - δεν έχει προσβληθεί από μύκητες ή από ξυλοφάγα έντομα - μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πατώματα, γιατί έχει μεγάλη ανθεκτικότητα.

Τα νερά του είναι ακανόνιστα και οι ρόζοι του πλούσιοι, πράγματα που κάνουν τα παρκέ πιο όμορφα, το ανοικτό του χρώμα επίσης δίνει στο παρκέ μια απαράμιλλη φινέτσα.

Τα ξύλα και τα κλαδιά είναι χρήσιμα και για καυσόξυλα αλλά και για την δημιουργία κάρβουνων

Κανένας μπακάλης δε λέει πως το λάδι του είναι θολό.

Βάλε ελιά για το παιδί σου και συκιά για τη ζωή σου.

Πρώτα θεμέλια του σπιτιού, ψωμί, κρασί και λάδι.

Της ελιάς το φύλλο κι αν χαθεί, πάλι θε να ξαναβρεθεί.

Βάλε ελιά για το παιδί σου και συκιά για τη ζωή σου.

α/α	Επίθετο	Όνομα
1	Βασιλοπούλου	Δήμητρα
2	Μακρής	Αντώνης
3	Μίχα	Γεωργία
4	Μπακατσέλος	Αναστάσιος
5	Τζαμαλής	Παναγιώτης
6	Φράγκος	Ευθύμιος
7	Φράγκος	Ηλίας
8	Φράγκου	Ιωάννα

α/α	Επίθετο	Όνομα
1	Αγγελοπούλου	Ελένη
2	Δημητροπούλου	Ζαχαρούλα
3	Λαγός	Παναγιώτης
4	Μάρκος	Νικόλαος
5	Μάρρας	Κωνσταντίνος
6	Πλατανίτη	Άννα
7	Τζαμαλή	Αλεξάνδρα
8	Φράγκου	Αγγελική
9	Φωτοπούλου	Αντωνία

α/α	Επίθετο	Όνομα
1	Αναστασόπουλος	Χαράλαμπος
2	Δημητρόπουλος	Παναγιώτης
3	Νικολούλης	Βασίλειος